خواسته . ضرورت تعیین آن . و هزینه ابطال تمبر ( هزینه دادرسی )

تمبر و هزینه دادرسی: (مواد ۱۲ تا ۱۳ق.آ.د.م جدید و ۶۹۱ تا ۷۰۸ ق.آ.د. م سابق)
مفهوم و مصادیق هزینه دادرسی: با استفاده از ماده ۶۸۱قانون آ.د.م سابق و ماده ۵۰۲ق.آ.د.م جدید، هزینه دادرسی عبارت است از هزینه برگهایی که به دادگاه داده می شود به اضافه هزینه قرار و احکام. مطالبه دیه مستلزم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی نیست.  

 

 این مطلب مربوط به آئین دادرسی مدنی ۱ می باشد که نوشته دکتر بهرام بهرامی است .. برای خواندن متن کامل این نوشته به ادامه مطلب مراجعه نمائید ..

پی نوشت :دکتر بهرام بهرامی حقوقدان و قاضی دیوان عالی کشور
سایت دادخواهی

تعریف خواسته: آنچه مدعی از دادگاه تقاضا می کند، خواسته یا مدعی به نامیده می شود. به عبارت دیگر، آن چیزی که در مرافعات و امور حسبی از دادگاه می خواهند، اصطلاحاً خواسته نامند. مواد ۱۳ ، ۱۴ ، ۱۹ ، ۲۶ ، ۳۲ ، ۷۲ ، ۷۹ ، ۸۶ ، ۱۱۷ ، ۲۴ ، ۲۴۴ ، ۲۹۳ ، ۲۲۵ ، ۵۱۶ ، ۳۴۶ ، ۱۴۸ ، ۶۷۲ ، ۶۸۴ و ۲۳۰ ق. آ. د. م سابق و مواد ۶۱ تا ۶۳ ق. آ. د. م جدید، راجع به خواسته و بهای آن است.
ضرورت تعیین خواسته و بهای آن:
۱ـ از جهت امکان به جریان افتادن دادخواست وعدم مواجهه با قرار رد دادخواست توسط دفتر دادگاه.
۲ـ از جهت صلاحیت دادگاه.
۳ـ از جهت تعیین هزینه دادرسی.
۴ـ از جهت میزان صدور حکم.
۵ـ از جهت امکان تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی.
۶ـ از جهت تأثیر در اعاده دادرسی.
اقسام خواسته:
الف) خواسته مالی.
ب) خواسته غیر مالی.

برای تشخیص خواسته مالی یا خواسته غیر مالی ضابطه و ملاک دقیقی از جانب مقنن بیان نشده و مصادیق آن نیز احصا نشده است. به همین جهت، در تشخیص دعوی مالی و غیر مالی اختلاف فراوانی به چشم می خورد. با این حال، برای شناخت خواسته مالی از غیر مالی دانستن تعریف و مفهوم مال، حق مالی و امور مالی ضروری است.
مال: آن چیزی است که در برابر آن چیزی به عنوان معاوضه بدهند، چنانچه گفته شده: «المال مایبذل بازائه شیء». یا به عبارت دیگر، مال آن است که قابلیت تقویم به پول و ارزش معامله و داد و ستد را داشته باشد. در قانون مال تعریف نشده و فقط در باب اول قانون مدنی به تقسیم اموال اکتفا شده است. مواد ۱۱ تا ۳۹ قانون مدنی با اندک تغییر از قانون مدنی فرانسه اقتباس شده است. در فرانسه نیز تعریفی از مال نشده و صرفاً به ذکر انواع آن بسنده کرده اند. برخی از شارحین قانون مدنی از مال تعاریفی ارائه داده اند که خالی از اشکال نیست.
حق مالی: حقی است که متعلق آن مال است، خواه آن مال عین باشد، خواه دین و خواه منفعت، خواه حق (حق انتفاع، حق تحجیر، حق سرقفلی، حق شفعه و...). حق مالی، حقی است که قابلیت نقل و انتقال، داد و ستد، ارزش گذاری و تقویم به پول را داشته باشد. حق مالی در مقابل حق غیر مالی به کار می رود، مانند حق زوجیت، حق بنوت و ابوت و امثال آن. حق مالی خود به دو دسته بزرگ حق عینی و حق دینی تقسیم می شود.
امور مالی: اموری که رکن اصلی آنها مال باشد، مثل عقود معوض و جعاله یا وصیت تملیکی که رکن اصلی آنها مال است. امور مالی در مقابل امور غیر مالی قرار می گیرد، مثل نکاح و دعوی نسب و طلاق و... که رکن اصلی آنها مال نیست. ماده ۱۲۶۳ ق. م مقرر داشته است: «اقرار سفیه در امور مالی مؤثر نیست». مقصود از امور مالی مذکور در این ماده اموری است که مال از ارکان آن محسوب شود، مثل اقرار به وقوع بیع، اجاره، بیمه، صلح، ابراء و... یا اقرار به اموری چون اتلاف، غصب مال غیر و مانند آن، اقرار در امور مالی محسوب می شود و مسموع نیست.
نکته ۱ـ اموری که مال از ارکان اصلی آن نیست، بلکه تبعاً حاصل می شود، از حکم کلی امور مالی خارج اند. لذا اگر سفیه اقرار در امر غیر مالی نمود، مسموع است، هرچند شاید اثر مالی داشته باشد.
نکته ۲ـ در خصوص آثار اقرار در امور مالی سه نظر وجود دارد:
۱ـ مطلقاِ مؤثر است.
۲ـ مطلقاً مؤثر نیست.
۳ـ فقط راجع به امر غیر مالی مؤثر است (مثلاً نکاح) ولی راجع به صداق و نفقه مؤثر نیست.
مصادیق دعاوی مالی:
۱ـ خواسته مالی که تعیین بهای آن درهنگام تقدیم دادخواست مقدور است و خواهان مکلف است آن را تقویم کند و الا به موجب ضمانت اجرای ماده ۸۵ ناظر به ماده ۸۴ قانون آ.د.م سابق و ماده ۵۴ آد.د.م جدید ناظر به بند۳ ماده۵۱ ق.آ.د.م جدید، قراردادخواست ازجانب دفتر دادگاه صادرمی شود.
مانند: ۱ـ دعوی مطالبه طلب، ۲ـ مطالبه اجور معوقه، ۳ـ مطالبه وجه چک، ۴ـ مطالبه وجه سفته، ۵ـ مطالبه اشیایی که بهای معینی دارد، ۶ـ مطالبه ثمن، ۷ـ مطالبه و خسارت ناشی از ضمانت قهری و جرم، ۸ـ مطالبه وجه التزام مندرج در قرارداد، ۹ـ مطالبه خسارات ناشی از نشت چاه و ترکیدن لوله آب و فاضلاب، ۱۰ـ مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، ۱۱ـ مطالبه هزینه دادرسی و حق الوکاله، ۱۲ـ مطالبه دیه به طرفیت وراث قاتل، ۱۳ـ مطالبه سهم الارث به طرفیت احد از وراث یا شخص ثالثی که مال شخصی ازترکه نزد اوست۱۴،ـ مطالبه نفقه معوقه، ۱۵ـ مطالبه مهریه، ۱۶ـ مواد مذکور در ماده ۲۷۷ ق.آ.د.م جدید.
۲ـ خواسته مالی که تعیین آن هنگام تقدیم دادخواست مقدور نیست، مانند مطالبه ارث و مطالبه اجرت المثل.
۳ـ خواسته مالی که ظهور درغیرمالی بودن دارد لیکن مقنن، آرا و نظرات مشورتی دلالت بر مالی شناختن آنهاست.
مثل الزام به تنظیم سند رسمی انتقال، خلع ید، درخواست تعدیل و افزایش اجاره بها، دعوی اعتراض به تحدید حدود، دعوی اعتراض به ثبت ملک.
الزام به تنظیم سند اتومبیل، ساختمان، زمین، تلفن دعوی افراز، تقسیم وفروش اموال مشاع درصورت اختلاف درمالکیت استرداد لاشه چک، سفته و برات تقسیم ترکه درصورت اختلاف درمالکیت مورث حین الفوت.
مصادیق دعاوی غیرمالی:
۱ـ غیرمالی مربوط به امور حسبی: (۱ـ نصیب قیم ۲ـ عزل قیم ۳ـ نصب امین ۴ـ ضم امین ۵ـ درخواست صدور حکم موت فرضی ۶ـ درخواست صدور مهر و موم ترکه ۷ـ درخواست رفع مهر و موم ۸ـ درخواست تحریر ترکه ۹ـ درخواست صدور حکم حجر ۱۰ـ اخراج ثلث ۱۱ـ الزام به تقسیم و فروش ترکه ۱۲ـ عزل ولی قهری ۱۳ـ درخواست صدور گواهی رشد ۱۴ـ درخواست صدور حکم سرپرستی فرزند خوانده ۱۵ـ درخواست صدور گواهی انحصار وراثت ۱۶ـ تنفیذ وصیت نامه و...)
۲ـ غیرمالی مربوط به دعاوی خانواده: (۱ـ درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش ۲ـ صدور حکم طلاق ۳ـ تمکین ۴ـ حضانت ۵ـ اثبات زوجیت و انکار آن ۶ـ درخواست تجویز ازدواج مجدد ۷ـ الزام به تنظیم سند رسمی ازدواج و ثبت آن در یکی از دفاتر اسنادرسمی ۸ـ الزام به ثبت طلاق ۹ـ ثبت رجوع از طلاق در ایام عده ۱۰ـ درخواست تجویز ازدواج موضوع ماده ۱۰۴۳ ق.م...)
۳ـ غیرمالی مربوط به موجر و مستأجر: (۱ـ تجویز انتقال منافع مورداجاره ۲ـ تخلیه مورداجاره اعم ازمسکونی و تجاری و کسب و پیشه ۳ـ الزام به تنظیم سند رسمی اجاره ۴ـ الزام به تعمیرات اساسی ۵ـ دعوی فسخ اجاره ۶ـ دعوی بطلان اجاره ۷ـ دعوی عسر و حرج نسبت به اجاره امکان مسکونی ۸ـ الزام به انجام مشروط مربوط به اوصاف مورداجاره مانند وصل تلفن، آب و برق و...)
۳ـ غیرمالی مربوط به ثبت احوال: (ابطال شناسنامه ۲ـ اصلاح شناسنامه ۳ـ اصلاح تاریخ فوت درگواهی فوت ۴ـ ابطال واقفه فوت ۵ـ تغییر جنسیت ۶ـ تغییر نام کوچک ۷ـ دعوی ابوت و بنوت ۸ـ دعوی اثبات رشد و بلوغ ۹ـ دعوی اثبات نسب و نفی آن ۱۰ـ دعوی اثبات سیادت...)
۴ـ سایر دعاوی غیرمالی: (۱ـ دعوی تولیت ۲ـ دعوی صدور حکم ورشکستگی ۳ـ دعوی اعاده اعتبار ورشکسته ۴ـ درخواست صلح و سازش ۵ ـ دعوی استرداد اسناد و مدارک و اشیائی که بهای معین ندارد ۶ـ ابطال عملیات اجرایی ۷ـ بطلان تقسیم مال مشاع ۸ـ اعتراض به تصمیمات قابل اعتراض واحدهای ثبتی در مورد افراز ۹ـ دعوی افراز، تقسیم و فروش اموال مشاع در صورت عدم اختلاف در مالکیت. ۱۰ـ دعوی افراد چاه آب. ۱۱ـ ابطال پروانه چاه. ۱۲ـ اعتراض به رأی کمیسیون مصوب.۱۳۶۰ ۱۳ـ ابطال رأی مدیریت اراضی استان هیأت ۷نفره واگذاری و احیای مصوب .۱۳۶۵ .۱۴ اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۵۶ قانون جنگلها و مراتع. ۱۵ـ تأیید قولنامه ۱۶ـ دعوی اعسار۱۷.ـ دعوی تصرف عدوانی، رفع مزاحمت و ممانعت از حق۱۸.ـ دعاوی مربوط به حقوق ارتفاقی۱۹.ـ دعوی جعل و تزویر در اسناد. ۲۰ـ درخواست تأمین دلیل۲۱.ـ درخواست تأمین خواسته۲۲.ـ درخواست دستور موقت۲۳.…)
تمبر و هزینه دادرسی: (مواد ۱۲ تا ۱۳ق.آ.د.م جدید و ۶۹۱ تا ۷۰۸ ق.آ.د. م سابق)
مفهوم و مصادیق هزینه دادرسی: با استفاده از ماده ۶۸۱قانون آ.د.م سابق و ماده ۵۰۲ق.آ.د.م جدید، هزینه دادرسی عبارت است از هزینه برگهایی که به دادگاه داده می شود به اضافه هزینه قرار و احکام.
.۱ هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی و درخواست تأمین دلیل و تأمین خواسته در کلیه مراجع قضایی ۵۰۰۰ریال. (بند۱۳ ماده ۳قانون وصول).۲ هزینه اجرای موقت احکام در کلیه مراجع قضایی ۵۰۰ریال. (بند۱۵ماده ۳قانون وصول).۳ هزینه درخواست تجدیدنظر از قرارهای قابل تجدیدنظر در دادگاه استان و در دیوان عالی کشور ۱۰۰۰ریال. .۴ هزینه تطبیق اوراق با اصل آنها در دفاتر دادگاهها و سایر مراجع قضایی ۲۰۰ریال. (بند۱۱۷ماده۳ قانون وصول) .۵ هزینه ابلاغ اظهارنامه و واخواست نامه در هر مورد ۱۰۰۰ریال. (بند ۱۸ ماده۳ قانون وصول).۶ هزینه اجرای احکام تخلیه اعیان مستأجر ۳۰درصد اجاره بهای ماهیانه (بند۲۲ ماده ۳قانون وصول) .۷ هزینه اجرای احکام دعاوی غیرمالی و احکامی که محکوم به آن تقویم نشده، از ده هزار ریال تا پنجاه هزار ریال به تشخیص دادگاه. (بند۲۲ ماده ۳قانون وصول).۸ هزینه اجرای آرا و تصمیمات غیردادگستری در دادگستری به مأخذ فوق محاسبه و وصول خواهدشد. (بند۲۲ ماده۳ق وصول) .۹ هزینه تقدیم دادخواست علاوه برحقوق مقرر۱۰۰۰ریال. (بند ۴ماده۳ قانون وصول).۱۰ هزینه شکواییه۱۰۰۰ریال. (بند۴ ماده۳ قانون وصول).۱۱ هزینه شکواییه به دادسرای انتظامی قضات ۱۰۰۰ریال. (بند ۵ ماده۳قانون وصول).۱۲ هزینه اوراق دادخواست، اظهارنامه و برگ اجراییه ۱۰۰ریال (بند۶ ماده ۳قانون وصول).۱۳ هزینه دادخواست به دیوان عدالت اداری ۲۰۰۰ریال (بند۶ ماده ۳قانون وصول ).۱۴ هزینه دادخواست به دیوان عدالت اداری ۲۰۰۰ریال (بند۱۱ ماده۳ قانون وصول).۱۵ خواسته مازاد بر ده میلیون ریال برای مازاد هر هزار تومان ۲۰۰ریال (بند۱۲شق الف ماده ۳قانون وصول).۱۶ واخواهی ۳ درصد محکوم به هر هزارتومان ۳۰۰ریال. (بند۱۲شق ب ماده۳ قانون وصول).۱۷ تجدیدنظرخواهی ۳۰درصد ارزش محکوم به هر هزارتومان ۳۰۰ ریال. (بند ۱۲ شق ب ماده ۳قانون وصول).۱۸ تجدیدنظر در دیوان عالی کشور احکامی که محکوم به آن تا مبلغ ده میلیون ریال باشد ۳درصد ارزش محکوم به و مازاد برآن به نسبت اضافی ۴درصد ارزش محکوم به (هر هزارتومان ۴۰۰ریال) (بند۱۲شق ج ماده ۳ قانون وصول).۱۹ اعاده دادرسی تا ده میلیون ریال ۳درصد مازاد برآن ۴درصد (بند۱۲ شق ج ماده ۳قانون وصول)۲۰ . اعتراض ثالث تا ده میلیون ریال ۳درصد مازاد برآن ۴درصد (بند۱۲ شق ج ماده ۳قانون وصول).۲۱ دعاوی غیرمنقول و خلع ید از اعیان غیرمنقول براساس ارزش معاملاتی املاک در هر منطقه محاسبه می شود. (بند۱۲ شق ج ماده ۳قانون وصول) .۲۲ هزینه تجدیدنظر از قرارها در تجدیدنظر استان و دیوان عالی کشور ۱۰۰۰ریال. (بند۱۶ ماده ۳قانون وصول) .۲۳ هزینه شکایت کیفری علیه صادرکننده چک بلامحل تا یک میلیون ریال ۱۰۰۰ریال نسبت به مازاد برآن تا ده میلیون ریال ۳درصد (۳۰۰۰ریال) و مازاد برای ده میلیون ریال (۱۰‎/۰۰۰ ریال) است ( بند ۱۹ ماده ۳ قانون وصول).۲۴ هزینه دادرسی از دستگاههایی که به موجب قانون مشمول معافیت هستند، چنانچه حکم به نفع آنها صادر شود، هزینه مربوط از محکوم علیه وصول و به حساب درآمدهای دادگستری به خزانه واریز می شود که ۵۰درصد وجوه واریزی موضوع ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت به حساب درآمد عمومی کشور و از محل اعتباری که به همین منظور در بودجه هر سال منظور می شود، در اختیار دادگستری قرار می گیرد تا منحصراً به منظور تأمین کسری هزینه های جاری و احداث، خرید، تجهیز و تعمیر ساختمانهای دادگستری در مرکز شهر ستانها و ایجاد و توسعه تشکیلات براساس موافقت نامه هایی که با سازمان برنامه و بودجه مبادله خواهد کرد، هزینه کند.
نکته.۱ مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم مستلزم تقدیم دادخواست با رعایت شرایط آن و پرداخت هزینه دادرسی است.
نکته.۲ مطالبه دیه مستلزم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی نیست.

---

پی نوشت :دکتر بهرام بهرامی حقوقدان و قاضی دیوان عالی کشور
سایت دادخواهی