ترمینولوژی حقوقی حرف ف

فاضلاب: عبارت است از هر نوع ماده مایع زاید حاصله از فعالیت‌‌های صنعتی یا کشاورزی و دامداری یا شهری و خانگی که به آب یا خاک تخلیه گردد. (بند 5 ماده 1 آیین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب 24/9/1363)

فته طلب: فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید. (ماده 307 قانون تجارت مصوب 13/12/1311)

فدراسیون ورزشی آماتوری: فدراسیون ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران که در این اساسنامه فدراسیون نامیده می‌شود مؤسسه عمومی غیردولتی و دارای شخصیت حقوقی است که براساس مشی و اصول ورزشی آماتوری تعیین شده به موجب منشور المپیک با مراعات شئون اسلامی و مقتضیات ملی و به‌عنوان بالاترین مرجع ذی‌صلاح در هر رشته ورزشی تشکیل می‌شود و در چارچوب این اساسنامه با هماهنگی سازمان تربیت بدنی و رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط فعالیت می‌نماید. (ماده 1 اساسنامه فدراسیون‌های ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران مصوب 9/3/1378 هیأت وزیران)

فرار با توطئه: فراری که با تبانی بین بیش از دو نفر نظامی به عمل آید فرار با توطئه محسوب می‌شود. (ماده 365 قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب 4/10/1318)

فرار با توطئه: فراری که با مواضعه بین بیش از 2 نفر نظامی به عمل آید فرار با توطئه محسوب می‌شود. (ماده 242 قانون محاکمات نظامی مصوب 30/4/1307)‌

فراری: پرسنل ثابت نیروهای مسلح هرگاه در زمان صلح، بیش از پانزده روز غیبت متوالی داشته و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و .... (از ماده 38 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مصوب 18/5/1371)

فراری: فراری وضع پرسنلی است که مدت غیبت آنان در زمان صلح از 15 روز و در زمان جنگ از 5 روز تجاوز نماید. (از ماده 105 قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

فراری: فراری وضع پرسنلی است که مدت غیبت آنان در زمان صلح از 15 روز و در زمان جنگ از 5 روز تجاوز نماید. (از ماده 96 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)

فراری در خارجه: هر نظامی که بدون اجازه از خاک ایران خارج شود یا در خارج ایران قسمت مربوطه خود را ترک کند در زمان صلح سه روز و در زمان جنگ یک روز پس از تاریخی که غیبت او معلوم شد فراری به خارجه محسوب می‌شود (مابین مواد 237 و 238 قانون محاکمات نظامی مصوب 30/4/1307)

فراری در داخله: اشخاص ذیل فراری در داخله مملکت محسوب می‌شوند. 1- هر وکیل و سرجوقه و تابینی که بدون اجازه غیبت نموده و قبل از انقضا مدت 6 روز از تاریخی که غیبت او معلوم شده باشد به مرکز قسمت خود معاودت ننماید. هرگاه تابین بیش از سه ماه خدمت نداشته باشد در صورتی فراری محسوب است که پس از یک ماه از روزی که غیبت او معلوم شده است به مرکز قسمت خود مراجعت ننموده باشد. 2- هر وکیل و سرجوقه و تابینی که مجردا از قسمتی به قسمت دیگر مسافرت نماید یا مدت مرخصی یا رخصت او تمام شده و پس از یک ماه از روزی که برای رسیدن او به قسمت دیگر یا مراجعتش معین شده است به قسمت مربوطه نرسیده یا به قسمت خود برنگشته  باشد. (ماده 234 قانون محاکمات نظامی مصوب 30/4/1307)‌

فراورده: فراورده به کلیه اشیا و اجناس تولیدی یا ساخته شده منقول اطلاق می‌شود اگر چه به صورت دستگاه یا تأسیسات در زمین نصب شود یا در بنا به کار رود. (بند ب ماده 2 قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب 24/9/1349)

فراورده‌‌های بیولوژیک: فراورده‌‌های بیولوژیک به موادی اطلاق می‌شود که دارای منشا انسانی یا حیوانی بوده که برای تشخیص و پیشگیری یا درمان بیماری‌‌ها به کار می‌رود، تعیین نوع فراورده‌‌های مذکور به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد. (تبصره 4 ماده 6 از قانون اصلاح بعضی از مواد قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 1344 مصوب 23/1/1367)‌

فراورده‌های خام دامی: کلیه موادی که در زمان حیات دام ـ مانند پشم، کک، مو، شیر، تخم طیور، تخم نطفه‌دار، اسپرم، تخم ماهی، نوغان و غیره یا بعد از کشتار مانند گوشت و آلایش به دست می‌آید. (بند ب ماده 2 از آیین‌نامه چگونگی کنترل بهداشتی تردد، نقل و انتقال، واردات و صادرات دام زنده و فراورده‌‌های خام دامی موضوع بند د ماده (3) و بند ب ماده (5) قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب 25/8/1373 هیأت وزیران)

فراوری: شامل کلیه عملیاتی است که بر روی مواد خام معدنی یا کانه آرایی شده آن‌ها  انجام و در نتیجه موجب تولید مواد اولیه صنعتی می‌شود. (بند ز ماده 1 قانون معادن مصوب 23/3/1377)‌

فرانشیز: قسمتی از هزینه درمان است که بیمه شده باید در زمان دریافت خدمات درمانی پرداخت نماید. (بند 7 ماده 1 قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب 3/8/1373)

فرد صنفی: شخص حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیت‌‌های صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید و فروش، توزیع و انجام خدمات بدنی یا فکری سرمایه‌گذاری نموده و به‌عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و مشاغل آزاد خواه شخصاً یا با مباشرت دیگران محل کسبی دایر یا وسیله کسبی فراهم کند و تمام یا قسمتی از کالا یا محصول یا خدمات را مستقیماً به مصرف‌کننده عرضه کند فرد صنفی شناخته می‌شود. (ماده 2 لایحه قانونی راجع به اجازه اجرای اصلاحاتی که توسط هیأت عالی نظارت در قانون نظام صنفی و اصلاحیه‌‌های آن به عمل آمده است مصوب 13/4/1359 شورای انقلاب)

فرد صنفی: شخصی حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیت‌های صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید و فروش، توزیع و انجام خدمات بدنی یا فکری سرمایه‌گذاری نموده و به‌عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و مشاغل آزاد خواه بالمباشره یا با مباشرت دیگران محل کسبی دایر یا وسیله کسبی فراهم کند و تمام یا قسمتی از کالا یا محصول یا خدمات را مستقیماً به مصرف‌کننده عرضه کند فرد صنفی شناخته می‌شود. (ماده 2 قانون نظام صنفی مصوب 16/3/1350)

فرستنده بار: فرستنده بار شخصی است که با متصدی باربری قرارداد باربری تنظیم می‌نماید و بار را برای حمل به کشتی تحویل می‌دهد. (بند 5 ماده 52 قانون دریایی مصوب 29/6/1343)

فرض (سهم معین): سهام معینه که فرض نامیده می‌شود عبارت است از نصف، ربع، ثمن، دو ثلث، ثلث و سدس ترکه. (ماده 895 قانون مدنی)‌

فرض ثلث ترکه: فرض دو وارث ثلث ترکه است: ‌1ـ مادر متوفی در صورتی که میت اولاد واخوه نداشته باشد. 2ـ کلاله امی در صورتی که بیش از یکی باشد. (ماده 903 قانون مدنی)‌

فرض (ثمن ترکه): ثمن فرضیه زوجه یا زوجه‌‌ها است در صورت فوت شوهر با داشتن اولاد. (ماده 901 قانون مدنی)

فرض (دو ثلث ترکه): فرض دو وارث دو ثلث ترکه است: 1ـ دو دختر و بیش‌تر در صورت نبودن اولاد ذکور 2ـ دو خواهر و بیش‌تر ابوینی یا ابی تنها با نبودن برادر. (ماده 902 قانون مدنی)

فرض (ربع ترکه): فرض دو وارث ربع ترکه است: 1ـ شوهر در صورت فوت زن با داشتن اولاد. 2ـ زوجه یا زوجه‌‌ها در صورت فوت شوهر بدون اولاد. (ماده 900 قانون مدنی)‌

فرض (سدس ترکه): فرض سه وارث سدس ترکه است پدر و مادر و کلاله امی اگر تنها باشد. (ماده 904 قانون مدنی)

فرض (نصف ترکه): فرض سه وارث نصف ترکه است: 1ـ شوهر در صورت نبودن اولاد برای متوفات اگر چه شوهر دیگر باشد. 2ـ دختر اگر فرزند منحصر باشد. 3ـ خواهر ابوینی یا ابی تنها در صورتی که منحصر به فرد باشد. (ماده 899 قانون مدنی)‌

فرودگاه: به محلی اطلاق می‌شود که در قلمرو حاکمیت دولت ایران احداث شده و آماده فرود، توقف و پرواز هواپیما باشد. (بند الف ماده 1 از لایحه قانونی تعیین بهای خدمات فرودگاهی و پروازی مصوب 21/5/1358 شورای انقلاب)

فروش اجباری: عبارت است از فروش اجباری کالا به همراه کالای دیگر در سطح عمده فروش یا خرده فروشی. (از ماده 15 قانون تعزیرات حکومتی مصوب 23/12/1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

فروش ارزی ریالی: عبارت است از فروش کالا یا خدمات در مقابل دریافت ارز یا واریزنامه ارز صادراتی بابت تمام یا قسمتی از بهای کالا یا خدمات در داخل کشور برخلاف مقررات قانون و مصوبات دولت. (از ماده 14 قانون تعزیرات حکومتی مصوب 23/12/1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

فرهنگستان علوم: فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است و اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف اعتبارات نهاد ریاست جمهوری منظور خواهد شد. (ماده 15 اصلاح اساسنامه فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران مصوب 24/8/1373 شورا‌ی‌عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم پزشکی: فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است و اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف اعتبارات نهاد ریاست جمهوری منظور خواهد شد. (ماده 15 اصلاح اساسنامه فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 24/8/1373 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم پزشکی: فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وابسته است، اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف خاص و به صورت کمک خواهد بود. (ماده 15 اساسنامه فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 10/5/1368 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران: فرهنگستان مؤسسه‌ای است مستقل که امور اداری و اجرایی آن از طریق دبیرخانه‌ای انجام می‌گیرد که در وزارت فرهنگ و آموزش عالی دایر می‌گردد. (بند 1 ماده 3 ضوابط تأسیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران مصوب 15/10/1366 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگ عمومی هنر: مقصود از فرهنگ عمومی هنر فعالیت‌های هنری در گستره عام آن می‌باشد که صدا و سیما و مراکز تولید هنری عمومی و خصوصی ... را در بر می‌گیرد. هنر با توجه به گستردگی و اهمیت حیاتی آن فرصت و فراغتی دیگر را می‌طلبد که در صورت لزوم بدان پرداخته خواهد شد. (بند ب موافقت اصولی با طرح پیشنهادی برای تقویت رشته‌‌های هنر مصوب 19/2/1374 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

فسخ: فسخ به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر آن نماید حاصل می‌شود. (ماده 449 قانون مدنی)

فسخ فعلی: تصرفاتی که نوعاً کاشف از به هم زدن معامله باشد فسخ فعلی است. (ماده 451 قانون مدنی)‌

فعالیت:‌ منظور یک سلسله عملیات و خدمات مشخص است که برای تحقق بخشیدن به هدف‌های سالانه برنامه طی یک سال اجرا می‌شود و منابع مورد نیاز آن از محل اعتبارات مربوط به هزینه تأمین می‌گردد. (ماده 77 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 27/11/1380)

فعالیت جاری: منظور یک سلسله عملیات و خدمات مشخصی است که برای تحقق بخشیدن به هدف‌‌های برنامه سالانه طی یک سال اجرا می‌شود و هزینه آن از محل اعتبارات جاری تأمین می‌گردد. (بند 9 ماده 1 قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)

فعالیت‌‌های معدنی: این فعالیت‌‌ها شامل کلیه عملیات پی‌جویی برای یافتن کانسارها و اکتشاف و استخراج معادن و کانه‌آرایی کانسنگ و فراوری مواد معدنی و متالوژی استخراجی می‌شود. (ماده 1 قانون نظام مهندسی معادن مصوب 25/11/1379)

فلات قاره: عبارت است از بستر، زیربستر، کف و زیرکف مناطق دریایی ماورای دریای سرزمین ایران و در امتداد و دنباله طبیعت قلمرو سرزمینی کشور تا لبه بیرونی حاشیه فلات قاره حداکثر تا مساحت دویست (200) مایل دریایی از خط مبدأیی که برای تعیین عرض دریای سرزمین در قوانین ایران پیش‌بینی شده است. (بند الف ماده 1 آیین‌نامه احداث و استفاده از تأسیسات در فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب 28/9/1375 هیأت وزیران)

فلزات قیمتی: مروارید اصل،‌ سنگ‌های گرانبها، فلزات گرانبها و اشیای ساخته شده از آن‌ها. (تبصره 2 بخش شصت و یکم قانون اصلاح تعرفه گمرکی مصوب 10/4/1337)

فلزات قیمتی: مروارید اصل ـ سنگ‌های گرانبها ـ فلزات گرانبها و اشیا ساخته شده از آن‌ها به 682 تا 692 (تبصره 2 فصل 14 بخش 61 قانون تعرفه گمرکی مصوب 6/4/1334)

فوت ناشی از قیود خدمت: کسانی که در حین انجام وظیفه یا به سبب خدمت در اثر حوادث کشته شده یا فوت نمایند فوت آنان فوت ناشی از قیود خدمت خواهد بود. (ماده 8 آیین‌نامه بیمه افسران و کارمندان نیروهای مسلح و ژاندارمری مصوب 1/11/1337)

فوق‌العاده و مزایا (بانک): عبارت است از وجوه نقدی یا غیرنقدی که علاوه بر حقوق به کارکنان تعلق می‌گیرد. (بند ط ماده 10 آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 26/11/1379 هیأت وزیران)

فهرست نرخ‌‌ها: فهرست نرخ‌ها سند رسمی است که به‌منظور مشخص کردن اوراق معامله شده و تعداد آن‌ها و قیمت‌هایی که داد و ستد این اوراق به آن قیمت‌ها انجام یافته است تنظیم و اعلان می‌شود. (بند 4 ماده 1 قانون تأسیس بورس اوراق بهادار مصوب 27/2/1345)

فهرست نویسی قبل از انتشار: تهیه اطلاعات کتاب شناختی قبل از چاپ و انتشار اثر، که معمولاً در پشت صفحه عنوان چاپ می‌شود. (ردیف ب بند 1 موظف بودن کلیه ناشران به انتشار کتب همراه با حذف فهرست‌نویسی پیش از انتشار و شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (شابک) مصوب 5/12/1375 هیأت وزیران)